پروفسور کامران آزما، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی استاد دانشگاه و عضو هیئت مدیره انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران درباره علائم و دردهای عضلانی و اسکلتی کرونا نکاتی را متذکر شده است. این روزها تقریبا اغلب افراد با عوارض، علائم و علل بروز بیماری کرونا آشنا هستند. بیماری واگیرداری که با عفونت تنفسی همراه است و با درگیر کردن ریه‌ها و مجاری تنفسی می‌تواند افراد را به کام مرگ بکشاند. کووید 19 قادر است بافت‌ها و سیستم‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل شاهد طیف وسیعی از علایم و شکایت‌های پیش بینی نشده در این بیماران هستیم. علائم گوارشی، قلبی و عروقی مشکلات در سیستم عصبی، اسکلتی و عضلانی بدن، حتی پوست و مو… همگی تنها بخشی از علائم و عوارض ویروس کرونا هستند.
علت دردهای عضلانی و اسکلتی کرونا چیست؟
عمده شکایت بیماران مبتلا به کرونا درد و کوفتگی عمومی بدن در تمامی عضلات با تمرکز بر عضلات بزرگ است و معمولا طی یک دوره دو هفته‌ای بهبود می یابد. دردهای شدید عضلانی می‌تواند به دلیل تخریب عضله در طول بیماری باشد و ممکن است هفته‌ها تا ماهها بعد نیز ادامه داشته باشد.
برخی اوقات با وجود درد عمومی، تمرکز درد در ناحیه شانه و کمر بیشتر است. به طوری که در تعداد کمی از افراد در شروع و یا در طول بیماری شکایت از کمردرد غلبه میکند و در تعدادی هم به خصوص افرادی که بستری شده‌اند درد شانه و بازو از دردهای غالب محسوب می‌شود.
توصیه کلی بازگشت تدریجی به فعالیت های اولیه است. اگر دردهای عضلانی شدید و یا افزایش ناگهانی داشته باشد، می‌تواند نشانه‌ای از شدت بیماری و یا افت سطح اکسیژن خون باشد. لذا در چنین شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد. بازگشت به فعالیت های اولیه به وجود سایر علایم اسکلتی، عضلانی و همچنین سایر علائم مانند تنگی نفس بستگی دارد.
مهمترین علائم دردهای عضلانی و اسکلتی کرونا
محدوده علائم و نشانه‌های درگیری با ویروس کرونا وسیع است. به طوری که امکان تشخیص مبتلایان بدون علامت از بیمارانی با مشکلات حاد تنفسی بسیار سخت است. محققان بر این باورند که تشخیص برخی علائم بسیار راحت است، در صورتی که امکان تشخیص برخی علامت‌های دیگر وجود ندارد.
شناخت علائم اسکلتی و عضلانی در مبتلایان به کرونا از این نظر که ممکن است به عنوان علائم اولیه و یا همراه کرونا در نظر گرفته نشود باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. این افراد باید تا تشخیص قطعی فرد بعنوان ناقل باید قرنطینه شوند. ذکر این نکته که این علائم غیر اختصاصی است و نباید به عنوان نشانه‌های تایید کننده تشخیص کرونا به‌کار برده شوند نیز مهم است.
تشخیص زودرس و ارتباط این علائم با ویروس کرونا در جلوگیری از انتشار و گسترش آن موثر است. چیزی در حدود 60 تا 80 درصد از مبتلایان علامت‌دار در طول سیر بیماری از دردهای عضلانی که از شایعترین علائم اسکلتی و عضلانی بیماران کرونایی است شکایت دارند. اگر چه در یک سوم از موارد جز علائم اولیه است، اما الگوی بیشتر بیماران درد های عضلانی بعد و به دنبال شروع تب و سرفه های خشک است.
احساس خستگی
دیگر علائم شایع بیماران کرونایی احساس خستگی است که کمی بیش از دو سوم این افراد از آن شکایت دارند. خستگی می‌تواند تا مدت‌ها بعد از بهبودی بیمار هم ادامه داشته باشد. خستگی سومین علامت شایع بعد از سرفه‌های مکرر و تب است که در افراد مسن تر شیوع بالایی دارد. اینگونه بیماران معمولا تمام روز را احساس خستگی می کنند و قدم زدن مختصر، حتی گاهی کارهای سبکی مثل شستن دست و صورت هم برایشان خسته کننده است.
این دردها فعالیت های روزمره زندگی را مختل می‌کنند. لذا مصرف مایعات و استراحت و چرت زدن های مکرر بین روز به کاهش این نوع خستگی کمک میکند. خستگی می‌تواند علل متعددی داشته باشد. بنابراین احساس خستگی به تنهایی نمی‌تواند نگران کننده باشد.
درد مفاصل
درد مفاصل یا در اصطلاح آرترالژی از دیگر علائم این بیماری است. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهند که در حدود پانزده درصد مبتلایان از درد مفاصل خود شاکی هستند. بیشترین مفاصلی که دچار درد و کوفتگی می‌شوند مفاصل مچ دست، مچ پا و همچنین زانوها می‌باشند که می‌تواند ارتباطی هم با شدت بیماری داشته باشد. در بیمارانی که سابقه بیماری‌های التهابی مفصلی نظیر آرتریت روماتویید دارند در زمان ابتلا به کرونا احساس افزایش و شعله ور شدن علائم روماتیسمی را دارند. لذا در آن‌ها احتمال داشتن علائم شدیدتر کووید 19 کمی بیشتر از سایر افراد است.
بیماران با روماتوئید آرترایتیس فعال و افرادی که جهت درمان از داروهای سرکوب کننده ایمنی هم استفاده می‌کنند شانس ابتلای بالاتری دارند. شروع علائم اسکلتی و عضلانی در طول دوران بعد از تشخیص ممکن است به ماهیت بیماری بستگی داشته باشد. همچنین می‌تواند به دلیل داروهای تجویزی باشد. علاوه‌بر این ممکن است بیماران در درازمدت و بعد از بهبودی کامل نیز به دلیل کم تحرکی و استراحتی که داشته‌اند دچار دردهای اسکلتی و عضلانی به خصوص ضعف و آتروفی عضلانی شوند.
ضعف در عضلات
احساس ضعف و کاهش قدرت عضلانی نیز از دیگر شکایات مبتلایان به کووید 19 است. منشا این ضعف عضلانی می‌تواند به درگیری عضلات بازگردد و یا به دلیل التهاب و آسیب رشته‌های عصبی باشد. ضعف و خستگی عضلانی در بیماران یکی از دلایل بستری شدن طولانی مدت آن‌ها در بیمارستان است. در چنین شرایطی می‌بایست با اقدامات توانبخشی و فیزیوتراپی هر چه زودتر به دنبال درمان آن بود.
کرونا و فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا از شایعترین علل دردهای مزمن است. افراد مبتلا به ویروس کرونا علاوه‌بر دردهای مزمن و حساسیت عضلانی معمولا از اختلال خواب و خستگی نیز رنج می برند. در تعداد زیادی از مبتلایان نیز نشانه‌هایی از افسردگی و یا اضطراب مشاهده می شود. اغلب این بیماران خانم‌های بین سنین 30 تا 50 سالگی هستند که نسبت به درد حساسیت بیشتری دارند.
بحران کرونا می‌تواند نگرانی هایی را برای این افراد به وجود آورد. از یک طرف بسیاری از علائم و نشانه‌هایی که بیماران فیبرومیالژیک دارند نظیر بدن درد، سردرد، بی‌حالی و خستگی، شبیه علائمی است که ممکن است بیماران مبتلا به کرونا هم تجربه کنند؛ از طرفی، نگرانی از احتمال ابتلا به کرونا نیز به خودی خود استرس‌زا و اضطراب‌آور است و این استرس می‌تواند باعث اختلال در خواب و شعله‌ور شدن و افزایش علائم فیبرومیالژیا شود.
اگر چه فیبرومیالژیا جزو بیماری‌های خود ایمنی نمی‌باشد و معمولا داروهایی نیز که در درمان فیبرومیالژی به‌کار می‌رود سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار نمی دهد، اما بسیاری از آن‌ها همزمان مبتلا به بیماری های خود ایمنی نظیر لوپوس، آرتریت روماتوئید و بیماری‌های التهابی روده هستند. این افراد معمولا داروهایی که برای کنترل بیمای‌های زمینه‌ای خود استفاده می کنند، سیستم ایمنی را ضعیف میکند و شانس ابتلا به عفونت ویروسی کرونا را در آن‌ها افزایش می‌دهد.
لذا این افراد در صورت همراهی با این بیماری ها و داشتن فیبرومیالژی ثانویه، باید رعایت پروتکل های بهداشتی و پیشگیری از کووید 19 را جدی تر دنبال کنند.
توصیه‌هایی برای بیمارانی که علاوه‌بر کرونا دارای بیماری زمینه‌ای هستند
این بیماران به دلیل ترس از کرونا ممکن است به صورت خودسرانه تغییری در نوع و مقدار داروهای خود بدهند. تنها نکته‌ای که در اینجا مطرح می‌شود این است که آن‌ها برای کاهش درد باید به جای داروهای ضد التهاب غیر استروییدی از مسکن هایی نظیر استامینوفن استفاده کنند.
حتی تغییر و کم کردن خودسرانه داروهای دیگری که برای بیماری‌های زمینه‌ای و به عنوان مثال برای آرتریت روماتوئید استفاده می‌کنند باعث برگشت و فعال شدن بیماری زمینه‌ای می‌شود؛ مگر اینکه با تجویز پزشک معالج باشد.
افراد باید سایر علائم مشابه با کرونا را نیز جدی بگیرند. این بیماران باید به کیفیت و شدت علائمی نظیر بدن درد، بی‌حالی و خستگی که از قبل داشته‌اند اهمیت بدهند و در صورت هر گونه تغییر در شدت و کیفیت علائم به‌خصوص همراه شدن با احساس تنگی نفس و یا درد حاد سینه پزشک خود را در جریان بگذارند.
سخن پایانی
در این مطلب از وبسایت گل افشان شما را با علائم و دردهای عضلانی و اسکلتی ناشی از کرونا آشنا کردیم. افرادی که دچار دردهای عضلانی می‌شوند باید خونسردی خود را حفظ کنند. این افراد باید با رعایت تمامی توصیه‌های پزشک به تسکین دردهای خود کمک کنند. برای داشتن آرامش در دوران کرونا باید به تکنیک‌های ریلکسیشن نظیر مدیتیشن و تنفس های عمیق و خواب کافی در جهت جلوگیری از شعله ور شدن علائم فیبرومیالژی توجه داشت.
همچنین این بیماران باید توجه و دقت بیشتری به مواردی که دردهای فیبرومیالژی را کاهش می‌دهند، داشته باشند. لذا توجه به رژیم غذایی و محدود کردن مصرف قند و چربی در طول کرونا بسیار مهم می‌باشد. افراد باید با مصرف بیشتر سبزیجات و میوه‌های تازه، توجه به بهداشت خواب و انجام فعالیت‌های ورزشی متعادل به درمان سریع خود کمک کنند.
رضا حسینمردی 17 خرداد 1400
